Да мовы педагога дашкольнай установы сёння прад’яўляюцца высокія патрабаванні, праблема культуры мовы выхавальніка разглядаецца ў кантэксце падвышэння якасці дашкольнай адукацыі.
Мова педагога ўключае 4 групы кампетэнцыі:
1- лінгвістычную – веданне рускай і беларускай моў,
2- камунікатыўную – здольнасць мець зносіны на рускай і беларускай мовах у розных сітуацыях,
3- лінгвадыдактычную - здольнасць выкарыстоўваць на практыцы асноўныя палажэнні метадычнай навукі аб навучанні дзяцей роднай і другой мовам,
4- народазнаўчую – наяўнасць сумы ведаў аб гістарычным мінулым сваёй краіны і яе сучаснасці, побыце, культуры, традыцыях.
Мова педагога павінна быць адной з асноўных крынiц развiцця мовы дашкольнiка, узорам для моўнага выказвання дзяцей.
У вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі работа па фарміраванню беларускага маўлення з дашкольнікамі падзяляецца па ўзроставых групах і прадугледжвае:
-заняткi па развіццю беларускага маўлення;
- развіццё маўлення ў працэсе штодзённых узаемаадносінаў выхавальніка з дзецьмі ў розных відах дзейнасці;
- самастойную маўленчую дзейнасць дзяцей;
Вучэбная праграма рэкамендуе пералік лепшых класічных мастацкіх і фальклорных твораў і дакладна акрэслівае задачы па азнаямленню з імі дзяцей розных узроставых груп (пачынаючы з 1-й малодшай):
-беларускімі народнымі песенькамі і пацешкамі;
-беларускімі народнымі казкамі;
-творамі беларускіх паэтаў і пісьменнікаў;
-беларускімі народнымі гульнямі.
Працэс навучання дашкольнікаў беларускай мове заключаецца ў паэтапным развіцці беларускага маўлення дзяцей, пачынаючы з паступовага ўвядзення беларускай мовы ў розныя віды дзейнасці ўжо ў I малодшай групе.Перыяд ранняга дзяцінства традыцыйна лічыцца самым спрыяльным для авалодання мовай.
Пры навучаннi дашкольнікаў малодшага ўзросту выхавальнiкi асаблiвую ўвагу павінны ўдзяляць рэпрадуктыўнаму беларускаму маўленню: фарміраваць першапачатковыя навыкі разумення мовы, умення паўтараць за выхавальнікам і, па меры магчымасці, самастойна ўзнаўляць узоры беларускага маўлення (асобныя словы, кароткія рэплікі, завучваць і ўзнаўляць кароткія вершы, лічылкі, інш.
У адпаведнасці з вучэбнай праграмай з дзецьмi сярэдняга i старэйшага ўзросту выхавальнікі адзін раз на тыдні праводзяць заняткі па развіццю беларускага маўлення.
Пры арганізацыі работы з выхаванцамі сярэдняга ўзросту ажыццяўляецца навучанне не прадуктыўнаму маўленню – уменню будаваць самастойныя па змесце і форме выказванні на беларускай мове: расказванне па карціне, пра цацку або прадмет, з асабістага вопыту, пераказ.
У дзяцей сярэдняга і старэйшага дашкольніага ўзросту, акрамя рэпрадуктыўнага і прадуктыўнага маўлення фарміруецца пачатковае асэнсаванне некаторых асаблівасцей беларускай мовы.
Навучанне на кожным этапе павінна ажыццяўляецца на фоне далейшага развіцця і ўдасканалення маўленчых навыкаў дзяцей, набытых на папярэдніх этапах.
Мэтай заняткаў з дзецьмі гэтых груп з’яўляецца фарміраване слоўніка, граматычнага ладу маўлення, гукавой культуры і звязнага маўлення (дыялагічнага і маналагічнага) як сродка зносін, ўстойлівай цікавасці і станоўчых адносін да беларускай мовы, жаданне авалодаць ёю. На гэтых занятках выхавальнікі актыўна выкарыстоўваюць дыдактычныя гульні, малыя формы фальклору, беларускія народныя казкі, апавяданні, вершы, загадкі, чыста- і скорагаворкі, вучаць слухаць і разумець мову выхавальніка, адказваць на пытанні па змесце вершаў, карцін і апісанні цацак. Выхавальнік садзейнічае стварэнню дзецьмі выказванняў, самастойных па задуме і моўным афармленні (пры пераказе казак, складанні апавяданняў з асабістага вопыту).
Азнаямленне з гісторыяй, культурай Беларусі дазваляе паказаць адметнасць беларускай зямлі, побыт яе жыхароў мінулых стагоддзяў, растлумачыць, адкуль пайшлі беларусы, расказаць пра выхаванне імі дзяцей, што ў вялікай меры садзейнічае станаўленню беларускага маўлення дашкольнікаў, расшырае іх пазнавальны інтарэс.
Рэалізацыю задач беларускага маўлення ажыццяўляюць таксама пры выкарыстанні беларускіх народных рухомых гульняў, на музычных занятках, у час правядзення народных свят і г.д.
Праз гульню ў тэатр дзеці таксама вучацца мове. Падрыхтоўка тэатралізаванай сцэнкі дае магчымасць выхавальніку вучыць дзяцей прыгожа, гучна вымаўляць словы на роднай мове, адчуваць рытм, музыку беларускага маўлення.
Значнае месца ў далучэннi дзяцей да беларускай культуры, мовы мае арганiзацыя тэматычнага асяроддзя: куткі «Мая радзіма – Беларусь», кнiжныя куткi, у якіх падабраны матэрыялы ў адпаведнасцi з узростам дзяцей.
Важнай часткай работы з’ яўляецца ўзаемадзеянне з бацькамі, бо менавіта з адносін таты і мамы да роднай мовы ў дзіцяці фарміруюцца першыя ўражанні і першая любоў да яе, да таго месца, дзе ён нарадзіўся.
Фарміраванне беларускага маўлення дзяцей, яго якасць у вялікай меры залежыць ад выхавальніка, які сам любіць мову і ўмее на ёй размаўляць.
Па матэрыялах дапаможніка Старжынскай, Н.С. “Вучыся размаўляць правільна”
раскрыть » / « свернуть